ناترازی بنزین از بحران‌های اساسی در حوزه انرژی در سالیان گذشته بوده است. محمود خاقانی، تحلیل‌گر حوزه انرژی گفته است که دولت برای جبران این ناترازی احتمالاً به راهکار قیمتی روی آورد که در این صورت باید منتظر تورم چهار رقمی باشد.

اخیراً دولت برای جبران ناترازی بنزین به انعقاد قرارداد 2.7 میلیارد دلاری با پتروشیمی‌ها برای تولید بنزین روی آورد. این در حالی است که بارها کارشناسان نسبت به مضرات تولید بنزین پتروشیمی و عدم توجیه اقتصادی آن هشدار داده‌اند.

علاوه بر این، در کنار قرارداد 2.7 میلیارد دلاری با پتروشیمی‌ها در زمینه بنزین، همچنان واردات آن نیز برای جبران ناتزاری انجام می‌شود. ناترازی در بنزین امری جدی در کشور است و به نظر می‌رسد مسئولان تا کنون با انواع راهکارهای غیرقیمتی قصد جبران این ناترازی را داشته‌اند. حال اما برخی کارشناسان اقدامات دولت را نشانه‌ای مبنی بر روی آوردن به راهکار قیمتی می‌دانند و معتقدند چنین سیاستی آتش تورم را شعله‌ور می‌کند. در ادامه گفت‌وگوی تجارت‌نیوز را با محمود خاقانی، کارشناس انرژی، می‌خوانید.

چرا دولت به تولید بنزین پتروشیمی‌ روی آورده‌ است؟

در حال حاضر مسئولان دولت و به‌ویژه وزارت نفت مدعی کمبود بنزین در کشور هستند و گویا راهکار آن‌ها برای جبران این ناترازی روی آوردن به تولید بنزین پتروشیمی است. در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، به‌رغم طرح هدفمندی یارانه‌ها که مشکلات بسیار بزرگی را به همراه داشت، سعی شده بود که مسائل حوزه انرژی مدیریت شود. توجه و بازنگری در برنامه چهارم توسعه را باید از شواهد و اسناد پی‌گیری‌های دولت یازدهم و دوازدهم دانست؛ تا جایی که صادرات بنزین و گازوئیل در آن سال‌ها افزایش یافت.

ایجاد مشکل برای واردات بنزین به دلیل تحریم‌ها می‌تواند یکی از دلایل روی آوردن به تولید بنزین از طریق پتروشیمی‌ها به دنبال جبران ناترازی باشد. اما تولید بنزین توسط پتروشیمی‌ها مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت. بنزینی که به بنزین‌ پتروشیمی شناخته می‌شود، سرطان‌زاست. در ایران نیز به دلیل ترافیک سنگین، بخش اعظم بنزین در کشور توسط خودروها مصرف می‌شود و هوا به سرعت آلوده می‌شود.

با توجه به سیاست‌هایی که دولت به اجرا گذاشته، آیا احتمال اجرای سیاست‌های قیمتی یا به‌طور صریح‌تر بالابردن قیمت بنزین وجود دارد؟

گران شدن بنزین مستلزم بازنگری در بودجه 1403 است. چاپ پول باعث افزایش تورم شده و مالیات این تورم از مردم گرفته می‌شود. مالیات بر افزایش سرمایه از مالیات‌های جدیدی است که بر دارایی‌هایی که قیمت آن‌ها به دلیل افزایش تورم بالا رفته است هم گرفته می‌شود. افزایش قیمت بنزین و گران شدن هزینه‌های حمل و نقل ممکن است تورم چهار رقمی به همراه داشته باشد.

باید حمل و نقل عمومی درون‌شهری و بین‌شهری توسعه داده شود. این توسعه نمی‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری در اتوبوس‌های یک شرکت ساختمانی در چینی یا واردات خوروهای دوگانه‌سوز در شرایط کمبود برق و بنزین انجام شود. این ارزها باید در صنایع موجود سرمایه‌گذاری شود و تولید این صنایع به استاندارد بالا برسد.

اخیراً شهردار تهران بدون مشورت مردم و دقیقاً از جیب آن‌ها عوارض نوسازی و پسماندها را چندبرابر کرده و کل عوارض را هر طور که صلاح می‌داند هزینه می‌کند و برای توجیه آن بحث سری‌بودن قراردادها را پیش می‌کشد. در صورتی که مردم باید از جزئیات قرارداد خبردار شوند. این در حالی است که بسیاری از این تصمیمات آلودگی هوا را تشدید کرده است. آلودگی هوا موجب بیماری و مرگ هزاران نفر در سال می‌شود.

ناترازی بنزین چگونه باید جبران شود؟

در چنین شرایطی تا مدیریت و برنامه‌ریزی‌های کلان حوزه انرژی اصلاح نشود هیچ بهبودی رخ نخواهد داد و افزایش قیمت بنزین نیز موجب کاهش مصرف مردم نمی‌شود. چراکه قاچاق رسمی بنزین و فرآورده‌های نفتی کماکان از کانال‌های امن به کشورهای همسایه ادامه خواهد یافت. نمی‌توان امیدوار بود با افزایش قیمت بنزین مسئله ناترازی بنزین حل شود.

راه حل ناترازی بنزین در برنامه چهارم توسعه موجود بوده و خوب است که مسئولان حاکم به برنامه‌های گذشته رجوع کرده و علت کامل نشدن آن برنامه‌ها را جویا شوند تا راهکارهای خوب آن برنامه‌ها را در برنامه هفتم بازنویسی کنند. برنامه هفتم کنونی اگر هم اجرا شود، برای کشور فاجعه‌آمیز خواهد بود.